23 juni - Anderhalf jaar na de Tsunami

Mijn eerste week in Banda Atjeh was zeer bijzonder. Ik ben hartelijk ontvangen en heb me volledig geïnstalleerd in mijn gastverblijf; wat in vele opzichten beter is dan ik eigenlijk had verwacht. Johnny, logistiek, en Martin, Child Youth Protection and Development (CYPD), zijn mijn engelse huisgenoten. Maandag heb ik kennis kunnen maken met alle medewerkers van het hoofdkantoor en het veldkantoor in Banda Atjeh. Iedereen is ontzettend aardig en behulpzaam. Ik hoor ook van iedereen dat het een geweldig, zeer gedreven en toegewijd team is: dat geloof ik graag en ik ben er al van overtuigd dat ik het hier erg naar mijn zin zal hebben.

Gedurende deze week heb ik alle administratieve zaken afgehandeld en heb ik me verdiept in het programma. Ik heb alle kansen gegrepen om op veldbezoeken te gaan in en rond de stad Banda Atjeh om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de uitvoering van de programma's en om de context beter te kunnen begrijpen. De komende weken zal ik de kans krijgen om hetzelfde te doen, zowel in Banda Atjeh als in Calang, Teunom en Meulaboh, de drie andere projectgebieden met ieder een eigen veldkantoor (zie kaart hieronder). Mijn opdracht bestaat voorlopig uit lezen, observeren, luisteren en vragen stellen. Verder zal ik, door met een aantal begunstigden te spreken, kijken naar de duurzaamheid van een aantal Quick Impact Projecten (QIPs).

Maar in deze log wil ik het eigenlijk over Banda Atjeh zelf hebben. Voor mijn vertrek kon ik maar geen beeld krijgen van hoe het hier nou zou zijn en familie, vrienden en kennissen hebben er ook veel vragen over gesteld. Het lijk mij daarom gepast om hierover te schrijven.

Om te beginnen moet ik toegeven dat de situatie in Banda Atjeh heel wat beter is dan ik me had voorgesteld. Dit komt met name door gesprekken die ik gevoerd heb met mensen die hier kort na de Tsunami aanwezig waren en door de sollicitatiegesprekken die ik gehad heb met het hoofdkantoor van het IRC in New York. Ik kan er eerlijk gezegd ook niet over klagen, ik had me op het ergste voorbereid en ben er alleen maar positief door verrast. De situatie is natuurlijk nog ver van ideaal maar er is al veel goed werk verricht door de vele lokale en internationale hulporganisaties. Verder hou ik ook rekening met het feit dat ik nog geen weken in het veld ben gebleven; daar zullen de omstandigheden heel anders zijn dan hier in Banda Atjeh. Na een paar maanden zou ik wel eens een veel genuanceerder beeld kunnen hebben.


Toen ik aan kwam vliegen kon ik vanuit de lucht nog bruine streken zien langs sommige gedeelten van de kust, net als in de satelliet foto's van net na de Tsunami. De meeste streken zijn echter al wel weer groen en/of bebouwd. Eenmaal geland heb ik gelijk een snelle rondleiding door het getroffen gedeelte van Banda Atjeh gekregen (niet de hele stad is door de Tsunami getroffen). Na alle nieuwsbeelden die ik heb gezien en alles wat ik over de Tsunami heb gelezen vond ik het heel bizar om, anderhalf jaar post-facto, fysiek aanwezig te zijn in het zwaarst getroffen gebied. Ik werd overwonnen door een eigenaardig gevoel. Op de weg van het vliegveld naar de stad ligt een massagraf; om te denken dat hier zoveel mensen zijn omgekomen in een vloedgolf van wel 12 meter hoog - het is gewoon niet te vatten. Tijdens de rondleiding heb ik nog veel verwoeste huizen gezien, van het merendeel blijft nog maar de vloer en fundering over (zie foto van een zwembad hierboven). Ook hebben ze me het grote schip laten zien, inmiddels een bekende toeristische attractie in Banda Atjeh. Het schip ligt vijf kilometer van de kust, in het midden van de stad, dwars op een straat. De Tsunami heeft in veel plaatsen het landschap ook permanent veranderd. De grond is gezakt en hierdoor is de kust dichterbij gekomen en zijn de stromingen veranderd (zie foto).

Sinds afgelopen jaar is er in Banda Atjeh veel veranderd. Eind 2005 zijn de militairen uit de stad vertrokken en is de algemene sfeer aanzienlijk verbeterd. Men kan stellen dat er in Banda Atjeh geen noemenswaardige problemen bestaan ten aanzien van de veiligheid. Er is maar weinig criminaliteit - ik kan ten alle tijden rustig in de stad lopen hetgeen na een aantal maanden in Nairobi te hebben gewoond een welkome verandering is. Voor vrouwen, met name buitenlandse vrouwen, wordt het echter afgeraden om 's avonds alleen rond te lopen. Niet zozeer omdat ze een hoog risico lopen om beroofd of aangerand te worden maar eerder omdat ze lastig gevallen zouden worden. Verder is Sharia wetgeving van toepassing, hetgeen een aantal beperkingen met zich meebrengt. Zo is er bijvoorbeeld een kledingvoorschrift en is varkensvlees en alcohol niet toegestaan (en in principe ook niet verkrijgbaar). Het valt echter wel op dat niet alle vrouwen een hoofddoek dragen, sommige dragen jeans en rijden op motorfietsen. Aan de ene kant geeft dit de indruk dat de toepassing van de Sharia wetgeving vrij flexiebel is maar aan de andere kant worden er door de Sharia politie regelmatig controles gehouden op stellen. Er zijn voorvallen geweest waarbij vrouwen op zeer denigrerende wijze bestraft zijn. Verder vormen alleen aardbevingen en tropische ziektes, met name Malaria en Knokkelkoorts een gezondheidsrisico.

De leefomstandigheden worden echter wekelijks beter. Wegen zijn weer open, hetgeen voor het IRC betekent dat ze geen helikopter meer hoeven te gebruiken om de veldkantoren te bereiken. Er is een snel groeiend aantal en variëteit aan faciliteiten: er is in de stad steeds meer te doen en meer te koop. Hoewel het lokale eten verrukkelijk is, is er voor de liefhebber hier zelfs een Kentucky Fried Chicken!

Tot slot is Banda Atjeh en de directe omgeving heel mooi; heel groen en bezaaid met prachtige stranden. Het klimaat is tropisch; het hele jaar is het om en nabij de 30 graden en vochtig. Maar nog niet zo vochtig dat het ondraagbaar wordt. Nu zou het droog moeten zijn maar van het mooie weer heb ik nog weinig gezien; sinds ik in Banda Atjeh ben aangekomen heeft het iedere dag zwaar geregend! Kenmerken van Banda Atjeh zijn het hectisch verkeer dat hoofdzakelijk bestaat uit motorfietsen, het verrukkelijke lokale eten, de koffieshop cultuur (uiteraard anders dan in Nederland - Banda Atjeh is bekend om haar heerlijke koffie) en natuurlijk de zeer vrolijke Atjehnesen.